پاکستان نن شپه ناوخته پر کونړ هوایي بریدونه وکړل

د پاکستان د پلازمینې اسلام‌اباد په ارجنتینا پارک کې سلګونه داسې افغان کورنیو، خبریالانو او د بشري او ښځو د حقونو فعالانو شپې او ورځې تېرولې، چې د کورونو مالکانو د ویزې د نه‌لرلو له امله له کرايي کورونو اېستلي و.

افغانستان انټرنشنل-پښتو ته په رالېږل شویو ویډیوګانو کې لیدل کېږي، چې پولیس په ډېره تاوتریخجنه بڼه د افغانانو له لوري جوړې شوې کېږدۍ ورانوي او په‌کې مېشتې کورنۍ له یوې مخې نیسي او موټرو ته یې لېږدوي. له دې سربېره پولیسو د ښځو په ګډون ځينې کسان وهلي ډبولي هم دي.

په دغو ویډیو ګانو کې پولیس وايي: «موږ تاسو یوه مناسب ځای ته لېږدو.» خو لا تر اوسه په کره توګه روښانه نه‌ده، چې دغه کورنۍ چېرته لېږدول شوي، خو پولیس هر افغان چې نیسي نو د حاجي کمپ په نوم او یا دې ته ورته مرکزونو ته د بایومتریک لپاره لېږدوي او تر هغې وروسته یې افغانستان ته په زوره شړي.

افغانستان انټرنشنل-پښتو ته په رارسېدلو ویدیوګانو کې لیدل کېږي، چې په دغو نیول شویو کسانو کې له ښځو سربېره ماشومانو او سپين‌ږیري هم شامل دي.

له دې سره سم، د نن ورځې (دوشنبه د لیندۍ ۳مه) په اوږدو کې د اسلام‌اباد او راولپنډۍ په شاوخوا سیمو کې د پولیسو له لوري ورته چاپې وهل شوي او د خبریالانو او مدني فعالانو په ګډون لسګونه نور کسان هم نیول شوي دي.

د راولپنډۍ د یوه ښارګوټي اوسېدونکو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې پولیسو نن سهار پر څو بلاکونو چاپه وهلې او د ځینو کورونو د دروازو په ماتولو سره په‌کې مېشتې افغان کورنۍ نیولي او افغانستان ته د لېږدونې مرکزونو ته لېږدولي دي.

په پاکستان کې مېشت یو شمېر افغانان د پاکستان له حکومت څخه په کلکه غواړي، چې د نړۍوالو اصولو او قوانینو له‌مخې ورسره چلند وکړي او له زورزیاتیو لاس واخلي.

دوی همداراز د ملګرو ملتونو د کډوالو او بشري حقونو سازمانونو څخه غواړي، چې په پاکستان کې د افغان کډوالو پر وړاندې د پولیسو د ناوړه چلند مخنیوی وکړي.

د هه‌نګاو په نوم د بشري حقونو یاد ایراني سازمان د دوشنبې په ورځ (د لیندۍ ۳مه) د یوه راپور په خپرولو سره ویلي، په دغو اعدام شویو کسانو کې ۷۸ افغانان، ۲۳۱ کُردان، ۱۹۶ لُر، ۱۳۸ تُرک، ۱۲۸ یې بلوچان او ۴۵ ښځې هم شامل دي.

راپور کاږي، وروستی افغان هم چې محمد تاجک نومېده د تېرې شنبې په ورځ (د لیندۍ لومړۍ) د خراسان رضوي په تایباد زندان کې د عمدي وژنې په تور اعدام شو.

د چارو ځینې شنونکي وايي، مستبد حکومتونه د خپلې بقا لپاره دغه ډول چارو ته مخه کوي او په وینا یې په ایران کې په دغه ډول پېښو کې هېڅ ډول روڼتیا نشته او بندیان په ځانګړې توګه پر اعدام محکوم کسان د وکیل نیولو حق هم نه‌لري.

سره له دې چې په دې وروستیو کې له ایران څخه د بندي افغانانو د لېږدونې بهیر پیل شو، خو لا هم یو شمېر افغانان چې کره شمېر یې روښانه نه دی د ایران په زندانونو کې شپې او ورځې تېروي او ځینې یې پر اعدام هم محکوم شوي دي.

د چارو د شنونکو په وینا، طالبان باید په ایران کې د بندي افغانانو پوښتنه وکړي او د حقوقي قضایاو بهیر یې له نږدې وڅاري او همداراز د رالېږدونې بهیر یې چټک کړي، خو دا لا هم روښانه نه ده چې ایران به پر اعدام محکوم افغانان طالبانو ته وسپاري او که نه؟

د ایران د بشري حقونو سازمان تر دې مخکې ویلي و، چې یوازې په ۲۰۲۴ کال کې په ایران کې ۸۰ افغان بندیان اعدام شوي او دغې چارې بیا د نړۍوالو بشري حقونو د سازمانونو تُند غبرګونونه راپارولي و.

ایراني چارواکو او همداراز طالبانو لا تر اوسه د دغو اعدامونو په تړاو په رسمي توګه څه نه‌دي ویلي.

د طالبانو د ننګرهار ولایت د رسنیو دفتر د دوشنبې په ورځ ویلي، چې دغه کمېسیون په جلال‌اباد ښار کې پراخ څار او جدي تعقیب پیل کړی دی. د دې اقدام موخه د سرغړونو مخنیوی ښودل شوی، څو خلکو ته توکي په مناسب قیمت وړاندې شي.

طالب چارواکو ویلي، د توکو بیې لوړول او احتکار د قانون خلاف دي او سوداګرو ته یې خبرداری ورکړی، چې که څوک له دې سرغړونه وکړي، ورسره به قانوني چلند وشي.

په ۲۰۲۱ کال کې د جمهوري نظام له رانسکورېدو او د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته لوېدیځوالو خپل یو شمېر افغان همکاران خپلو هېوادونو ته د لېږدولو بهیر د بشپړېدو په موخه درېیمو هېوادونو ته ولېږدول. یو له دغو درېیمو هېوادونو قطر دی.

امریکا په قطر کې د خپلو افغان همکارانو لپاره د لنډمهالې مېشتېدنې او د کډوالۍ د اداري بهیر د بشپړېدو لپاره یو کمپ جوړ کړی دی. امریکا په افغانستان کې خپل افغان همکاران لومړی قطر او بیا هلته د اداري پروسس له بشپړېدو وروسته امریکا ته لېږدول، خو د کډوالو په تړاو د ډونالډ ټرمپ له نویو محدودونکو پالیسیو سره سم، له دغه ډول کمپونو د افغان متحدینو د لېږد بهیر په ټپه ودرېد.

امریکا له قطر سربېره په ابو ظبي، رونډا او البانیا کې هم ورته کمپونه لري او یو زیات شمېر افغانان هلته هم امریکا ته د تګ په تمه شپې او ورځې تېروي.

د قطر په یاد کمپ کې مېشت یو شمېر افغانانو افغانستان انټرنشنل- پښتو ته ویلي، په دغه کمپ کې د بې‌برخلیکۍ له امله تر پوزې راغلي او یو شمېرو یې له اعتراض سربېره له تېرې شپې راهیسې د نه‌خوړلو اعتصاب هم کړی دی.

دوی زیاتوي: «په قطر کمپ کې خلک په بې‌برخلیکۍ کې شپې او ورځې تېروي. امریکا د کډوالو په تړاو په نوې پالیسۍ سره موږ دلته بندیان کړي یو.»

دوی شکایت لري، چې له کلونو راهیسې د دوی د برخلیک په تړاو هېڅ پرېکړه نه‌ده شوې او همداراز د امریکا له چارواکو غواړي، چې دوی له دې بې‌برخلیکۍ حالته وژغوري او نور یې امریکا ته ولېږدوي.

دوی خبرداری ورکوي، تر هغې چې د دوی د برخلیک په تړاو پرېکړه ونه‌شي نو دوی به هم خپل د نه‌خوړلو اعتصاب ته دوام ورکړي. د دوی په وینا، د دغه اعتصاب او ګرمې هوا له امله د ځينو اعتصاب کوونکو ښځو روغتیايي وضعیت بد شوی او روغتون ته لېږدول شوې دي.

د قطر په کمپ کې مېشت افغانان وايي، د دغه کمپ مسوول ګواښلي که چېرې خپلو اتاقونو ته لاړ نه‌شي، نو افغانستان ته به یې ولېږدوي.

له دې سره سم، د لوېدیځوالو یو شمېر افغان متحدین په ابوظبي، رونډا او البانیا کې هم له ورته برخلیک سره مخ دي او همداراز په پاکستان کې هم یو شمېر افغانان امریکا ته د تګ لپاره شپې او ورځې تېروي.

د یادونې وړ ده، چې د ۲۰۲۵ کال په سر کې د امریکا نوي ولسمشر ډونالډ ټرمپ په لومړیو فرمانونو کې پر کډوالو او ورتلونکو کډوالو سخت محدودیتونه ولګول او ورسره زرګونه کسان په درېیمو هېوادونو کې د امریکا له لوري په لنډ مهاله کمپونو کې شپې او ورځې تېروي.

د کندهار ولایت لپاره د امنیه قومندانۍ ویاند اسدالله جمشېد وايي، دغه پېښه د میوند ولسوالۍ د کلا ښامیر سیمې په یوه کور کې هغه مهال رامنځته شوه، چې ماشومانو په ناپوهۍ سره په بخارۍ کې زاړه توکو ته اور ورته کړ. په دغو زاړه توکو کې یو ناچاوده بم هم و او هغه ته د اور له رسېدو سره سم چاودنه رامنځته شوه.

د نوموړي په وینا، د دغې پېښې وژل شوي او ټپيان شوي کسان ټول د یوې کورنۍ غړي دي.

د یادونې وړ ده، چې په افغانستان کې په سړه هوا کې د بې‌وزلۍ له امله ډېری خلک د خپلو کورونو د تودولو لپاره زاړه هر ډول اور اخیستونکي توکي سوځوي.