د بښنې نړیوال سازمان په خپل وروستي راپور کې ویلي، چې د امریکا د بهرنیو مرستو ناڅاپي کمښت په افغانستان کې د ښځو او نجونو پر وضعیت سخته اغیزه کړې، او دوی یې د تر ټولو ډیر زیان منونکې ډلې په توګه له جدي ګواښ سره مخ کړي دي.
د ښځو، سولې او امنیت په برخه کې د نادولتي ادارو ګډ کاري ټیم (اینجياو ډبلیوجي) په خپل تازه میاشتني راپور کې ویلي، چې د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې اوسمهال ښځې د حقونو په برخه کې تر ټولو جدي او ژور نړیوال ناورین تجربه کوي.
د ترکیې د دیني چارو عالي شورا افغانستان انټرنشنل ته په ځانګړي ځواب کې د اسلام په دین کې د ښځو مقام تشریح کړی او ویلي یې دي چې له دیني پلوه د دولت د مشرۍ په شمول په ټولو مدیریتي برخو کې د وړ او ذاتي صلاحیت څښتنو ښځو د ګډون پر وړاندې هیڅ خنډ نشته.
د ارغواني شنبو غورځنګ وایي، په افغانستان کې د «ماشومانو ودونو» او «ماشومو مېندو» کچه د اندېښنې وړ ودې په حال کې ده، چې د میلیونونو نجونو لپاره په یوې «تراژیدۍ» بدله شوې ده.
د افغانستان لپاره د بښنې نړیوال سازمان استازې سمیرا حمیدي وايي، نړیواله ټولنه باید د طالبانو «رژیم» هیڅکله مشروع ونه ګڼي او د افغان ښځو د حقونو لپاره دې مبارزه وشي.
د «نجونو لپاره ډالۍ» په نوم د یوې افغانې زدهکړیالې ناجیه جلال چمتو کړې پروژې د ۲۰۲۵ کال «نړۍوال علمي فیسټیوال» لومړۍ جایزه ګټلې ده.
طالبانو په کندهار ولایت کې خلکو ته خبرداری ورکړی، چې ښځې دې د ویالو او سیندونو پر غاړه د کاليو او د کور د نورو توکو مینځلو لپاره نه پرېږدي. طالبانو د ښځو دا کار «د شریعت خلاف» بللی او زیاته کړې یې ده، چې د کالیو مینځلو پر مهال مېرمني خپل «حجاب مراعات کولی نه شي»
د افغان ښځو د عدالت او پوهاوي غورځنګ د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي، چې د زلمي خلیلزاد مېرمن دې د طالبانو «د جنایتونو د توجیه، تبلیغ او سپیناوي» په تور د نړیوالو قضايي بنسټونوو له خوا تر قانوني تعقیب لاندې ونیول شي.
د افغانستان د مدنې ټولنو او بشري حقونو ښځينه فعالانو د زلمي خلیلزاد د مېرمنې وروستيو څرګندونو ته په غبرګون کې ويلي: « په دې الفاظو سره، تاسو د مظلومو ښځو په زخمونو مالګې دوړولې دي.»
د افغان معترضوښځو د همبستګۍ غورځنګ په یوه بیان کې د زلمي خلیلزاد د مېرمنې شیریل بېنارډ وروستۍ څرګندونې په کلکه رد او غندلې دي.نوموړې د نشنلانټرسټ په یوې مقالې کې د افغان کډوالو اندېښنې «بېبنسټه» بللي او په افغانستان کې یې د ښځو وضعیت «د هند په پرتله ښه» ګڼلی دی.
د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق وایي، چې په افغانستان کې د بودجې د کموالي له امله ۶.۳ میلیونه خلک چې ډېری یې ښځې او نجونې دي؛ د مېندو روغتیا او اړینو روغتیايي خدمتونو ته به له لاسرسی بې برخې شي.
د ښځو د حقونو یو شمېر فعالانو د زلمي خلیلزاد د مېرمنې وروستيو څرګندونو ته په غبرګون ویلي: «هغو کسانو چې یو ملت تر تباهۍ رسولی، د بخښلو نه دي.» شيریل بینارډ په یوه مقاله کې د افغان کډوالو او د هغوی د ملاتړو بنسټونو اندېښنې بې بنسټه بللي او د ښځو د ځپلو راپورونه یې رد کړي دي.
د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې اټکل کړی، چې په ۲۰۲۳ کال کې پر غزې د اسراییل د بریدونو له پیل راهیسې څه باندې ۲۸ زره ښځې او نجونې وژل شوې دي. د دوی په خبره، د دې جګړو په ترڅ کې په هر یو ساعت کې یوه ښځه یا نجلۍ وژل شوې ده.
په داسې حال کې چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو راهیسې دې ډلې زرګونه ښځې کور ناستې کړي او لسګونه بندیزونه یې پرې لګولي، اوس د امربالمعروف وزارت ادعا کوي چې تېر کال یې په کابل او نورو ټولو ولایتونو کې ۲۹۷ ښځې له کورني بند، ظلم او زورزیاتي ژغورلې دي.
افغانستان انټرنشنل ته رسېدلي لېستونه ښيي چې د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزارت د وړوکتونونو ریاست شاوخوا ۹۰ تنه ښځینه ښوونکې او کارکوونکې تنقیص کړې او پر کور یې کښېنولې دي. ځینې تنقیص شوې ښوونکې د طالبانو دا کار غندي او وايي یاده ډله غواړي مېرمنې له کار څخه محرومې کړي.
د افغان ښځو نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا د بهرنیو چارو وزارت پخوانۍ ځانګړې استازې رینا امیري وایي، چې ټول باید د افغان مېرمنو ترڅنګ ودرېږي؛ ځکه چې په خبره یې افغانستان کې روان وضعیت نه یوازې یوه تراژیدي، بلکې د بشریت پر وړاندې جرم دی.
په کندهار کې د دولتي روغتونونو یو شمېر ښځینه روغتیاپالو افغانستان انټرنشنل ته داسې اسناد وړاندې کړي، چې پکې څرګندېږي طالبانو ټولو ښځینه روغتیايي کارکوونکو ته امر کړی چې د دندې له پیل څخه تر پای پورې باید محرم ورسره مل وي. دوی شکایت کوي چې "پر یو معاش دوه کسان کار کوو."
د پښتونخوا ایالت د نوښار ولسوالۍ ځايي پولیسو ویلي، چې د جمعې په ورځ له غرمې وروسته د امان ګړ په سیمه کې پنځو کسانو د مدرسې پر یوې زدهکوونکې نجلۍ «ډله ییز جنسي تېری» کړی دی. پولیس وايي، په دغې پېښه کې ښکېل پنځه کسان یې نیولي دي.
د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق (یو این ایف پي اې) اندېښنه ښودلې، چې د امریکا له لوري د مرستو بندیدو له کبله دوی په افغانستان کې د بودجې له سخت کمښت سره مخ دي، چې له امله یې د میلیونونو ښځو او ماشومانو ژوند له ګواښ سره مخ شوی.
د ښځو لپاره د ملګرو ملتونو اداره وایي، چې د مرستو کمېدو هغه مرستندویه سازمانونه سخت زیانمن کړي، چې د افغانستان په ګډون د نړې تر ټولو له زیاتو زیان منونکو ښځو سره مرسته کوي.
په افغانستان کې د برېتانیا استازولۍ د روغتيا د نړۍوال سازمان له قوله ليکلي، چې افغان واده شوې ښځې له فزيکي، جنسي او عاطفي ځورونو سره مخ دي. د دوی د معلوماتو له مخي، ۴۶ سلنه افغانې واده شوې ښځې فزيکي تاوتريخوالی تجربه کوي.
په کندهار کې طالبانو تر هغه وروسته د ښځينه سوالګرو د راټولولو لړۍ پيل کړې، کله چې افغانستان انټرنشنل د کوچني اختر د لمانځه پرمهال په ګڼه ګوڼه کې د ښځينه سوالګرو ويډيو خپره کړه. دغه سوالګرې اوسمهال د کمزوري اقتصاد له امله د ښارونو او ولسواليو پر لویو لارو ناستې او سوال کوي.