د افغانستان لپاره د پاکستان پخواني ځانګړي استازي اصف دراني د طالبانو پر دریځ نیوکه کړې او ویلي یې دي چې داعجیبه ده چې ملا برادر له پاکستان سره سوداګري «ناقانونه» بولي، خو د پاکستاني طالبانو (ټي ټي پي) تاوتریخوالی غیر قانوني نه اعلانوي.
هغه پر ایکس خواله رسنۍ لیکلي:« ایا دا ټوکه نه ده چې ملا برادر له پاکستان سره سوداګري ناقانونه بولي، خو د ټي ټي پي وحشت ته د ناقانونه عمل نوم نه ورکوي؟»
د هغه دا څرګندونې وروسته له هغې راځي چې د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر نن افغان سوداګرو او صنعتکارانو ته په یو غونډه کې وویل، هغه کسان چې له پاکستان سره قراردادونه لري، درې میاشتې وخت لري، چې خپل حسابونه تصفیه کړي.
هغه ویلي، د پاکستان د وارداتو د ټیټ کیفیت له امله باید صادرات او واردات له بدیلو لارو ترسره شي.
تر اوسه د طالبانو چارواکود دراني د څرګندونو په اړه رسمي غبرګون نهدی ښودلی.
د پښتون ژغورنې غورځنګ غړو په پېښور کې د خیبرپښتونخوا له امن جرګې سره پرېکون کړی او وايي، چې دا جرګه دولتي او د ریاستي ادارو تر څار لاندې جوړه شوې. د غورځنګ یوه غړي نورالله ترین وویل، چې هر یو د امن خبره کوي، خو هیچا ونه ویل، چې ترهګري چا خپره کړې او قاتل څوک دی.
د پښتون ژغورنې غورځنګ غړو نظیف خان اشنغر، حنیف پشتین او نورالله ترین د خیبر پښتونخوا د امن جرګې له تالار نه تر راوتلو وروسته خبریالانو ته وویل، چې دوی ته په دې جرګه کې د خبرو او وینا وخت نه دی ورکړل شوی او دوی له دې امله د اعتراض په ډول له جرګې سره پرېکون کوي.
نورالله ترین وايي، چې د جرګې مسوولانو ته یې څو ځله د وینا وړاندیز کړی، خو دوی ته تر ناوخته وخت نه دی ورکړل شوی.
هغه وویل، چې دا جرګه دولتي ده او د ریاست تر څار لاندې جوړه شوې ده.
نورالله ترین وویل، چې په دې جرګه کې هر کس د امن خبرې کولې، خو هیچا دا ونه ویل، چې ترهګري چا خپره کړې او څوک قاتل دی.
د هغه په وینا، د پي ټي اېم د غړو وړاندیز دا و، چې د خیبر قومي جرګې پرېکړې پلې شي.
د طالبانو د قومونو او قبایلو چارو وزارت د جرګو او قبایلو د همغږۍ معیین محمد علي جان احمد په ننګرهار کې د قومي مشرانو په یوه غونډه کې ویلي، چې د افغانستان ګاونډیان « ډېر بدنیته او بې ایمانه خلک دي».
نوموړي نن د چارشنبې په ورځ، د لړم ۲۱مه په ننګرهار کې د ولسوالیو له استازو او قومي مشرانو سره د یوې غونډې پرمهال په خپله وینا کې د کوم هېواد له نوم یادولو پرته وویل:«زموږ او ستاسو ګاونډیان ډېر بند نیته خلک دي، ډېر بې ایمانه خلک دي، ډېر بې وجدانه خلک دي او ډېر د کافرانو غلامان دي.»
نوموړي په افغانستان کې د روانو ستونزو پړه پر ګاونډيو هېوادونو واچوله او زیاته یې کړه:«هسي یې د اسلام په نوم ځانونه مسلمانان کړي دي، نور په دوی کې د اسلام بوی نه دی پاتې. دغه ټولې پدیدې په موږ کې له ګاونډیانو نه راپیدا کېږي، خو الحمدالله د دوی ځالې خرابې شوې دي او دوی دې هدف ته نه شي رسیدلی.»
نوموړي مشخص د پدیدې نوم نه دی یاد کړی، خو ظاهرا هدف یې دداعش وسله واله ډله ده.
یاد طالب چارواکي که څه هم په ظاهره د پاکستان نوم نه دی یاد کړی، خو له تیرې یوې میاشتې راهیسې د افغان طالبانو او پاکستان ترمنځ اړیکې په خورا ترینګلي حالت کې دي او د دواړو لوریو چارواکي یو او بل د ناامنیو په پراخولو تورنوي.
د خیبرپښتونخوا امن جرګې د ایالت د ټولو سیاسي ګوندونو په تایید سره په ۱۵ مادو کې د یادې جرګې اعلامیه خپره کړه. په یاده اعلامیه کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ژر تر ژره د لارو پر پرانېستلو او د افغانستان په اړه د پاکستان د حکومت پالیسۍ جوړولو کې د ایالتي حکومت پر مشورې ټینګار شوی.
د خېبر پښتونخوا د سیاسي ګوندونو ترمنځ نن د چار شنبې په ورځ په پېښور کې د خیبر امن جرګه وشوه، چې د یاد ایالت د روانو ناامنیو او افغان طالبانو او پاکستان ترمنځ د شخړې په اړه اندیښنو او حل لارو باندې خبرې پکې وشي.
یاده جرګه د ټولو سیاسي ګوندونو په تایید د یوې ۱۵ مادیزې اعلامیې په خپرېدو سره پای ته ورسېده.
د جرګې په اعلامیه کې غوښتنه شوې، چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ټولې لارې دې د هر ډول سوداګرۍ پر مخ ژر تر ژره خلاصې شي.
همدارنګه د یادې اعلامیې په ۱۳ ماده کې راغلي، چې د پاکستان مرکزي حکومت دې د افغانستان په اړه د پاکستان د بهرنۍ پالیسۍ په جوړولو کې کې له ایالتي حکومت سره مشوره وکړي او ډیلوماسۍ ته دې لومړیتوب ورکړل شي.
د امن جرګې په اعلامیه کې د مرکزي او ایالتي حکومت ترمنځ د اړیکو د نرمښت، د ناامنیو په مهارولو کې پر ایالتي حکومت باور، کانونو او نورو مسایلو په اړه یادونه شوې ده.
په جرګه کې د پښتون ژغورنې غورځنګ غړو ته له بلنې سره سره، د وینا وخت نه دی ورکړل شوی او دغه غورځنګ له جرګې سره پرېکون اعلان کړی.
د خېبر پښتونخوا امن جرګه پر داسې مهاله ترسره شوه، چې د افغان طالبانو او پاکستان ترمنځ له شخړې وروسته د دواړو لوریو ترمنځ په قطر او استابنول کې درې ځلې مذاکرات پرته له کومې مطلوبې پایلې پای ته ورسیدل او له کابو یوې میاشتې راهیسې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ټولې لارې د سوداګرۍ ترمنځ تړلې دي.
د چین سره صلیب د افغانستان په شمال کې له زلزله ځپلو سره ۱۰۰زره امریکايي ډالره نغده مرسته، د دغه هېواد د سفارت د مرستیال باو ژو هوي له لارې د طالبانو د سرې میاشتې ټولې مرستیال ته سپارلې ده.
د طالبانو د سرې میاشتې ټولنې مرستیال حافظ غزیزالرحمن د چین د بشري همکاریو مننه کړې او ویلي یې دي چې دا مرسته به په بشپړ شفافیت سره مستحقو کورنیو ته ورسول شي.
د دغې مرستې موخه د سمنګان او بلخ ولایتونو هغو کورنیو لاسنیوی ښودل شوی چې د وروستۍ زلزلې له امله زیانمنې شوې دي.
همدارنګه، د چین د سفارت مرستیال باو ژو هوی ټینګار کړی چې د دواړو هېوادونو ترمنځ به بشرپاله همکارۍ لا پیاوړې کړي.
د جرمني حکومت ویلي، ۱۱ افغان وګړي چې د جرمني د ویزې ترلاسه کولو لپاره یې حقوقي دعوه کړې وه، په خپله قضیه کې بریالي شوي او د سفر ته اجازه ورکړل شوې ده. دغه کسان د چارشنبې په ورځ د هانور هوايي ډګر ته رسېدلي.
د جرمني د کورنیو چارو وزارت ویاند وايي، دا هغه کسان دي چې د جرمني محاکمو ته یې د ویزو د رد کېدو پر ضد حقوقي دعوه وړاندې کړې او بریالي شوي دي.
اوس مهال شاوخوا ۱۹۰۰ افغانان په پاکستان کې انتظار باسي چې د جرمني حکومت بن ته د هغوی د داخلېدو ژمنه عملي کړي. ډېری یې هغه پخواني سیمهییز کارکوونکي دي چې د جرمني له پوځ یا ادارو سره یې په افغانستان کې کار کړی و، یا هغه کسان دي چې د خپل مدني او سیاسي فعالیت له امله د طالبانو له ګواښ سره مخ دي.
د جرمني د کورنیو چارو وزیر الکساندر دوبرینت ویلي، ټولې دوسیې بیا ارزول کېږي او یوازې هغو کسانو ته به د داخلېدو اجازه ورکړل شي چې د امنیتي څېړنې له پړاوه تېر شوي وي او د قانوني اعتبار وړ پرېکړه ولري.
د وزارت د معلوماتو له مخې، وروستي ۱۱ افغانان ټول د افغانستان لپاره «د کډوالۍ فدرالي پروګرام» له لارې راغلي دي. چارواکو د ښځو او ماشومانو د شمېر په اړه څه نه دي ویلي.
په وروستیو میاشتو کې یو شمېر افغانانو د خپلو ویزو د رد کېدو پرېکړې پر ضد قضیې ګټلې دي.
د سپټمبر په پای کې ۲۸ افغانان له همدې لارې جرمني ته داخل شوي وو، خو ځینې دوسیې لا هم تر کار لاندې دي.